talip koç
sahneden perdeye
Diğer Yazıları
Talip Koç
Bursa Erkek Lisesi, Fransızca Öğretmeni Reşat Nuri Güntekin'in
Hayatının Akışını Değiştiren
Bursa'da Kurduğu Tiyatro:
Muhsin Ertuğrul'un
Millet Tiyatrosu
1913
Cumhuriyet dönemi, çağdaş Türk Tiyatrosu’ nun
kurucusu Muhsin Ertuğrul’ un yaşamı irdelendiğinde
1913 yılında Bursa’ da sahibi olduğu “Millet Tiyatrosu”
döneminden pek bahsedilmez.
Halbuki bu kısa süreç, Reşat Nuri Güntekin gibi değerli
bir edebiyatçımızın da hayatının akışını değiştirecektir :
“…1913’ te Bursa Sultanisi (Bursa Erkek Lisesi) n de Fransızca muallimiydim (öğretmen). Yirmibirbuçuk
yaşında içi içine sığmayan ve hayatta ne yapacağını
henüz kestiremeyen gepgenç bir çocuk..."
REŞAT NURİ
GÜNTEKİN
“…1913’ te Bursa Sultanisi (Bursa Erkek Lisesi) n de
Fransızca muallimiydim (öğretmen). Yirmibirbuçuk
yaşında içi içine sığmayan ve hayatta ne yapacağını
henüz kestiremeyen gepgenç bir çocuk.
Arasıra arkadaşlarla Ahmed Vefik Paşa’ nın vaktiyle
Molière’ i oynatmak için yaptırdığı küçük ve şirin
tiyatroya giderdik. Oraya tuluat kumpanyaları ve
onlardan daha gülünç Dram kumpanyaları uğrardı.
Bir yaz gecesi yine alay etmek niyetiyle tiyatronun
arka sıralarına dizilmiştik. Sen rahmetli Celal Sahir’ in
tercüme ettiği (Simone) u oynuyordun.
Daha perde açılmadan başlamış tebessümlerimiz
acaip bir surette dudaklarımıza yapışıp kaldı.
Galip, Behzad, Kemal Emin ve sonradan kaybolmuş
birkaç çehre ile o ne güzel bir trup (grup) tu.
Ertesi, daha ertesi geceler Courteline’ in Boubouroche’
unu, Fener Bekçileri ni ve daha birkaç küçük
piyesine derin ve ne temiz bir aşkla oynadığınız
bugünkü gibi gözümün önündedir.
Netice oldu ki, tiyatro ile alaya gelen yirmibirbuçuk
yaşındaki sultani muallimi kapıdan çıkarken
tiyatro muharriri (yazar) olmaya ve bütün hayatı
müddetince ondan başka bir şey olmamaya
karar vermiş bulunuyordu.”
REŞAT NURİ GÜNTEKİN
“ Reşadcığım,
Benzerlerine ancak Paris’ te rastlanan o eski şirin
tiyatronun yerini çok aradım, yangın hudutlarını eritmiş,
bulamadım.
Ama üzülmedim de. Nitekim işte bu gece, eski Bursa’ da
yeni bir AHMET VEFİK PAŞA TİYATROSU açılıyor.
Eski tiyatro; Türk sahnesine Ahmet Vefik Paşa’ yı
ve seni kazandırmıştı. Yenisi kimbilir daha nice Türk yazarı
yetiştirecektir.
AHMET VEFİK PAŞA TİYATROSU aziz Bursa’ lılara ve
Türk sahnesine kutlu olsun. ”
MUHSİN
ERTUĞRUL
“ Reşadcığım,
Bugün 28 Eylül 1957 Cumartesi.
Yukarıda bahsettiğin o yaz gecesinden bu sonbahar
akşamına kadar aradan kırkdört yıl geçti.
Benzerlerine ancak Paris’ te rastlanan o eski şirin
tiyatronun yerini çok aradım, yangın hudutlarını eritmiş,
bulamadım.
Ama üzülmedim de. Nitekim işte bu gece, eski Bursa’ da
yeni bir AHMET VEFİK PAŞA TİYATROSU açılıyor.
Eski tiyatro; Türk sahnesine Ahmet Vefik Paşa’ yı
ve seni kazandırmıştı. Yenisi kimbilir daha nice Türk yazarı
yetiştirecektir.
AHMET VEFİK PAŞA TİYATROSU aziz Bursa’ lılara ve
Türk sahnesine kutlu olsun. ”
MUHSİN ERTUĞRUL
1913 yılında Bursa Erkek Lisesi n de Fransızca öğretmeni iken Ahmet Vefik Paşa’ nın yaptırdığı Temaşahane-i Osmani (Osmanlı Tiyatrosu ) n da Muhsin Ertuğrul’ un “Millet Tiyatrosu” oyunlarını izledikten sonra tiyatro yazarı olmaya karar verdiğini bütün içtenliği ile Muhsin Ertuğrul’ a yazdığı
mektupla dile getiren Reşat Nuri Güntekin’ e Muhsin Ertuğrul tarafından verilen cevabın tarihi de Bursa Devlet Tiyatrosu’ nun açıldığı gündür:
FOTOĞRAF:
MUHSİN ERTUĞRUL’UN
BURSA’DA KURDUĞU MİLLET TİYATROSU
EL İLANI
BİRİNCİ GECE
MASUM KATİL
DRAM 3 PERDE / 1913
İKİNCİ GECE
1.KAPATMA
KEMAL EMİN BEY’İN PİYESİ
2 PERDE
2.CHİCAGO ÇİFTÇİSİ
KOMEDİ / 2 PERDE
3.KÖR
DRAM / 1 PERDE
ARAKS MATBAASI:
BABIALİ EBU SUUD CADDESİ
NO.57
1913
Arşiv
Talip Koç Arşivi
Arşiv
Talip Koç Arşivi
Devlet Tiyatrosu
Aylık Sanat Dergisi
Aralık.1957
Devlet Tiyatrosu
Aylık Sanat Dergisi
Aralık.1956
Cumhuriyet Gazetesi
16.Aralık.1956
Devlet Tiyatrosu
Aylık Sanat Dergisi
Aralık.1957
01.Ocak.1957
Cumhuriyet Gazetesi
TEMAŞAHANE-İ OSMANİ:OSMANLI TİYATROSU
Muhsin Ertuğrul’ un Bursa’ da Millet Tiyatrosu
adıyla oyunlarını sahnelediği, Ahmet Vefik Paşa’
nın yaptırdığı bina. Bina hakkında ayrıntılı bilgi için
BKZ:
TALİP KOÇ
BURSA SİNEMA SALONLARI TARİHİ: (AŞAĞIDA)
Muhsin Ertuğrul, Bursa lı tiyatrocu arkadaşı Behzat Haki (Butak), Kemal Emin (Bara) ve İsmail Galip (Arcan) ile kurduğu Millet Tiyatrosu, 12 Kasım 1913 tarihinde hizmete giren Bursa Türk Ocağı’ n da yaptıkları temsillerde ise Yeni Turan Temsil Heyeti adını kullanıyordu.Eugène Brieux’ un Simone, Paul Cloquemin ve Paul Autier’ in sonradan yine Muhsin Ertuğrul tarafından 1923 yılında Kız Kulesi’ n de Bir Facia adıyla sinemaya da uyarlayacağı Fener Bekçileri, Mark Twain’ in Chicago Çiftçisi Bursa’ da gösterime sunduğu başlıca oyunlardır.